Gezond ontwikkelen door een goed verzorgd ritme
Zorg voor ritme voor je baby
Dat ritme goed is voor een baby hebben we allemaal wel eens gehoord. De voorspelbaarheid van dingen geeft baby’s houvast en rust. Maar wist je dat een goed verzorgd ritme ook positief bijdraagt aan een gezonde ontwikkeling van een pasgeborene? En daarmee zorgt voor minder problemen zoals reflux en darmkrampen? Dit artikel legt uit waarom een ritmische verzorging van vitaal belang is voor je kind bekeken vanuit de visie van de Natuurlijke Kraamzorg.
Ritme als verbinder
Ritme beweegt zich tussen twee polen, tussen wel en niet. Het herhaalt zich voortdurend maar is nooit helemaal hetzelfde. Het is levend en bewegelijk, nooit star! Door ritme ontstaat een overzichtelijke structuur en voorspelbaarheid. Wat vertrouwen geeft. Waar ritme is, is ook rust & dynamiek. Net als in een muziekstuk. Zonder rust zou het een brei worden. En de dynamiek in volume en tempo maakt het aangenaam. Het ritme verbindt het begin tot het einde op een voorspelbare manier allemaal aan elkaar.
Drieledig mensbeeld
Volgens het antroposofische mensbeeld bestaan we uit drie polen, waar ook ritme, rust & dynamiek te vinden is:
> De bovenpool = het hoofd = rust
> De onderpool = de stofwisseling en de ledematen = de dynamiek
> De middenpool = ons hart, longen en de ademhaling = het ritmische gebied. Dit gebied houdt ons in leven! Het is onze levensstroom.
De drie polen werken nauw samen en kunnen niet zonder elkaar. Bij een disharmonie tussen rust & dynamiek kan ritme positief bemiddelen. Een baby heeft de drie polen ook in zich maar moet deze nog ontwikkelen. Hij is pas net op aarde en het ritmisch systeem is nog slordig en onregelmatig. Het kindje ademt met pauzes en de hartslag is wiebelig. We kunnen dit als verzorgers van buitenaf moeilijk sturen maar door de manier van verzorgen wel verstoren of ondersteunen.
Ritmisch leven is gezond
Leven we a-ritmisch dan brengt dat de samenwerking tussen de polen uit evenwicht. Denk aan te lang doorwerken, te laat naar bed gaan of het ontbijt overslaan. We ervaren dan onrust, vermoeidheid of kou. Onverzorgde ritmes sturen ook de levensstroom van een baby in de war. Dat levert huilbaby’s op, reflux, spugen, onrust, eczeem, niet goed groeien, diarree, koude voetjes etcetera. Ritmisch leven maakt ons dus gezonder!
Ritme krijg je niet vanzelf
Een mens wordt geboren met het ‘vermogen’ ritmisch te leven maar moet de ritmes wel zelf inbouwen. Een baby kan dit niet zelf en heeft daarvoor zijn verzorgers nodig. Nu we het belang weten van een goed verzorgd ritme op onze gezondheid moeten we het ook als onze plicht beschouwen dit ook zo goed mogelijk te doen!
Welke ritmes van een baby horen we te verzorgen?
Na de geboorte help je het kind bij het vinden van een dag- & nachtritme. Maar er is ook een tijd voor voeden en verteren, waken en slapen, voor contact met anderen en met jezelf zijn en voor activiteit en rust. Het voedingsritme is het basisritme waarop de overige ritmes zich baseren.
Bovendien zijn het voedingsritme en het slaap- en waakritme onlosmakelijk met elkaar verbonden. Een baby die goed uitgerust wakker wordt van de honger, heeft voldoende energie om goed te drinken. Met een vol buikje kan hij dan weer een langere tijd slapen tot aan de volgende voeding.
Een goed verzorgd dagritme voor een pasgeborene verloopt in 8-10 cycli in de volgorde:
Slapen > ontwaken van de honger > voeden & verschonen > knuffelen > goed toegedekt in voorverwarmd bedje > slapen > ontwaken van de honger > enzovoort..
Goed afstemmen van ritme
Ritme beweegt zich altijd tussen het een en het ander en moet in balans zijn. Is het één te veel of te weinig of te kort of te lang, dan heeft dat een nadelig effect op het ander. De verzorger probeert het ritme telkens zo optimaal mogelijk af te stemmen.
Voeden & verteren
Dit ritme gaat over het opbouwen en opnemen van borstvoeding. Na de voeding moet er rust zijn om de voeding te verteren en het uit te scheiden. Een pasgeborene heeft daarbij de zuigbehoefte als hulpmiddel: de ritmische beweging van het zuigen brengt de peristaltiek van de slokdarm, maag en het spijsverteringskanaal in een ritmisch doorgaande beweging en vermindert de kans op kramp of buikpijn.
Wakker zijn & slapen
Als je wakker bent ben je onder de mensen. Slapen doe je in een prikkelarme (liefst donkere) slaapkamer. Wakker kunnen we dingen leren en ons ontwikkelen. Maar dit lukt alleen als we de gelegenheid krijgen om alle waarnemingen van de dag ook in onszelf in te bouwen. En dat doen we tijdens de slaap. Belangrijk is dat er voldoende rust en vertrouwen is dat het kind zal slapen. En dat hij niet wordt ‘vastgehouden’ door de aandacht van anderen. Bijvoorbeeld door een babyfoon of angst.
Activiteit & rust
Na het voeden valt het kind de eerste tijd nog vrij snel in slaap. Leg hem dan in bedje en laat hem daar met rust. Breng het kind de eerste dagen nog niet naar de woonkamer en wees heel zuinig met prikkels. Behoed de schemertoestand tot de melk op gang is, moeder is hersteld en het kindje enigszins in zijn lijfje is aangekomen. De wakkere, actieve momentjes worden langer als het kindje groter wordt, maar bij de eerste signalen van vermoeidheid leg je hem wakker in bed.
Met een ander & met zichzelf
Is het kind bij moeder dan is haar aandacht bij hem. Is haar aandacht voor anderen dan legt ze hem in
bedje: zo beleeft hij dingetjes en kan hij dat verteren. Door te zien, horen en voelen leert en ontwikkelt het kind. De indrukken en prikkels moeten verwerkt worden. Hier heeft hij rust voor nodig. Een kind ligt niet ‘alleen’ in bed, hij ligt daar met zichzelf. Het is onze zorg om er alles aan te doen dat hij goed met zichzelf leert te zijn. Dit bevordert de autonomie en de zelfregulatie. Al bij de
geboorte begint voor ouders het loslaten ofwel het ‘toevertrouwen’. Die sfeer van veiligheid en vertrouwen is voelbaar voor het kind, ook al ligt hij ‘alleen’ in zijn bedje te slapen.
Ritmes inbouwen en bewaken
Heb niet alleen maar oog voor de babyritmes maar verzorg ook je eigen ritmes of gezinsritmes goed! Zijn die ritmes er nog onvoldoende of niet? Bouw ze in! Bedenk dag- en weekritmes en ga ermee van start. Ritmes ontstaan alleen als wij ze zelf vormen. En net als bij gewoontes beklijven ze het beste als ze vaak herhaald worden. Bewaak de ritmes ook bewust. Voor jezelf, je gezin maar zeker voor je baby. Want een kind wat ritmisch wordt verzorgd, op een liefdevolle manier en met warmte omhult ontwikkelt zich gezond en ervaart houvast, ontspanning, basisveiligheid en vertrouwen. En dat werkt de rest van zijn leven positief door op zijn gezondheid en ontwikkeling.
Geschreven door Zoë van der Weegen als eindwerkstuk voor de opleiding Natuurlijke Kraamzorg 2023-2024.
